Rác thải nhựa là gì? Nguồn gốc và tác hại của rác thải nhựa

Rác thải nhựa là một trong những vấn nạn gây ô nhiễm môi trường đang được quan tâm rất nhiều hiện nay. Vậy rác thải nhựa là gì? Nguồn gốc và tác hại của rác thải nhựa như nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về loại rác này qua thông tin trong bài nhé.

Rác thải nhựa là gì? 

Rác thải nhựa là những sản phẩm nhựa sau khi sử dụng được thải ra môi trường như: túi nhựa, ống hút nhựa, chai nhựa hoặc các loại chất dẻo tổng hợp,... Đặc điểm của loại rác thải này chính là thời gian phân hủy cực kì lâu, có thể lên tới hàng trăm hay hàng nghìn năm.

Chất thải nhựa là những sản phẩm nhựa dùng xong được thải ra ngoài môi trường

Hiện nay, rác thải nhựa đã gây nên tình trạng ô nhiễm nặng nề cho đất đai, đường thủy và đại dương. Nhiều cuộc khảo sát đã cho thấy, mỗi năm có tới 1.1 - 8.8 triệu tấn rác thải nhựa đưa vào biển gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường biển cực kỳ nghiêm trọng.

Xem thêm:

• Chất thải rắn là gì?
• Rác hữu cơ, rác vô cơ là gì? Cách phân loại và xử lý đúng cách

Thực trạng rác thải nhựa hiện nay

Thực trạng rác thải nhựa trên toàn thế giới hiện nay

Theo thống kê, mỗi năm cả thế giới thải ra môi trường khoảng 300 triệu tấn rác thải nhựa, tương đương với trọng lượng của toàn bộ dân số trên toàn cầu, một con số thực kinh khủng đúng không nào!

Ngoài ra, theo báo cáo của chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc vào năm 2018, mỗi năm thế giới dùng khoảng 500 tỷ túi nhựa, trong có có hơn 40% nhựa được sản xuất dùng cho đóng gói. Tính từ năm 1969 cho đến nay, lượng nhựa tiêu dùng đã tăng lên gấp 20 lần và dự báo còn tăng nhanh theo cấp số nhân trong thời gian sắp tới.

Hiện nay, cả thế giới đang phải đối mặt với 9,1 tỷ tấn rác thải nhựa tích tụ trên trái đất. Do vậy, giới phân tích đã đánh giá rằng "nếu nhịp độ sử dụng sản phẩm nhựa tiếp tục tăng nhanh như hiện nay thì sẽ có thêm khoảng 33 tỷ tấn nhựa được sản xuất vào năm 2050. Như vậy, sẽ có hơn 13 tỷ tấn rác thải nhựa sẽ bị chôn lấp trong các bãi rác hoặc đổ xuống đại dương"

Trung Quốc và Indonesia đang là 2 quốc gia có lượng xả rác thải nhựa nhiều nhất ra đại dương. Với khối lượng lần lượt là 8,8 triệu tấn và 3,2 triệu tấn mỗi năm, chiếm đến 1/3 tổng lượng rác thải nhựa ngoài đại dương của cả thế giới.

Thực trạng rác thải nhựa ở Việt Nam

Theo số liệu từ đại diện FAO, mỗi năm Việt Nam thải ra ngoài môi trường 1.8 triệu tấn nhựa, trong đó có đến 730.000 tấn bị trôi ra biển. Việt Nam hiện đang là quốc gia đứng vị trí thứ tư trong danh sách các quốc gia xả rác nhiều nhất trên thế giới, đây là một con số cực kì đáng báo động.

Rác thải nhựa thải ra ngoài môi trường của nước ta đang ngày càng nhiều

Bình quân hàng tháng, mỗi hộ gia đình sẽ sử dụng và thải ra 1kg túi nilon. Đặc biệt, chỉ tính riêng 2 khu trung tâm kinh tế lớn là TP Hà Nội và TP HCM mỗi ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa. Như vậy, nước ta cũng đang phải oằn mình để chống chịu với lượng rác thải khổng lồ.

Có thể thấy rằng, đây là một thực trạng rất đáng báo động vì nó mang lại rất nhiều hậu quả nguy hại đến sức khỏe của con em chúng ta sau này.

Nguyên nhân, nguồn gốc và tác hại của rác thải nhựa

Nguyên nhân gây ra ô nhiễm rác thải nhựa

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa, trong đó có 3 nguyên nhân chính sau:

Ý thức của mỗi cá nhân

Vấn đề nhận thức, hành vi chưa tốt của nhiều cá nhân trong việc sử dụng và xử lý rác thải nhựa chính là nguyên nhân đầu tiên khiến cho tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa xảy ra. Cụ thể là:

• Thói quen lạm dụng những đồ nhựa dùng một lần: Đặc điểm của các đồ nhựa dùng một lần là có giá rất rẻ, dễ tìm mua và tiện lợi. Vì vậy nhiều người đã lựa chọn chúng để thay cho những loại đồ có thể sử dụng nhiều lần mà cần rửa sạch sau mỗi lần dùng. Điều này đã khiến cho lượng rác thải ngày càng tăng lên theo cấp số nhân.
• Vứt rác bừa bãi: Nhiều người hiện nay vẫn còn thói quen tiện tay vứt rác ở bất cứ đâu mà mình đang đứng hoặc đi qua thay vì đem đến chỗ các thùng rác công cộng. Việc này đã khiến cho rác thải bị rải rác tràn lan, khó thu gom và xử lý. Đặc biệt, việc xả rác xuống cống rãnh còn khiến đường ống dẫn nước bị tắc nghẽn và gây ngập lụt đường phố.

Vứt rác bừa bãi là nguyên nhân khiến cho tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng

• Thiếu ý thức phân loại rác: Đa số người dân tại Việt Nam hiện nay đều chưa có ý thức trong việc phân loại rác, khiến cho quá trình phân loại và xử lý trở nên khó khăn.

Thiếu các hệ thống xử lý rác thải nhựa

Hệ thống xử lý rác thải nhựa chưa được hoàn thiện, còn lạc hậu và hoạt động kém hiệu quả cũng là lý do khiến cho lượng rác thải nhựa xả ra ngoài môi trường tăng lên nhanh chóng. Hiện nay, cơ sở hạ tầng tiếp nhận và xử lý rác tại nước ta vẫn còn nhỏ lẻ và tự phát. Điều này khiến cho lượng rác thải nhựa được tái chế vẫn còn rất thấp.

Sự thiếu quan tâm của cấp chính quyền địa phương

Ngoài 2 nguyên nhân trên thì sự thờ ơ của cấp chính quyền địa phương với vấn đề phân loại, xử lý rác thải nhựa cũng là lý do khiến cho lượng rác này không được xử lý một cách triệt để.

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Chủ tịch thường trực của Hiệp hội Môi trường đô thị và Khu công nghiệp Việt Nam thì lượng chất thải ở nước ta mỗi năm là khoảng 12,8 triệu tấn. Tuy nhiên, lượng rác thải thu gom được ở khu vực đô thị chỉ có khoảng 85,5%, còn ở nông thôn là khoảng 45,6%. Số rác còn lại vẫn còn trôi nổi ở ngoài môi trường.

Nguồn gốc rác thải nhựa 

Báo cáo của Liên Hợp Quốc đã cho biết, mỗi năm thế giới thải ra ngoài môi trường khoảng 300 triệu tấn rác thải nhựa, còn Việt Nam thải ra khoảng 1.8 triệu tấn. Trong đó, rác thải nhựa có rất nhiều nguồn khác nhau. Cụ thể như:  

• Rác thải nhựa từ sinh hoạt: Là loại rác thải nhựa có xuất phát chủ yếu từ các khu dân cư, chợ và cửa hàng. Những rác thải từ sinh hoạt này chủ yếu là túi nilon, chai nhựa, tã bỉm, đồ chơi, ống hút, cốc sữa chua, bàn chải đánh răng,…

Rác thải nhựa có nguồn gốc từ các hoạt động sinh hoạt của con người trong cuộc sống

• Rác thải nhựa từ hoạt động công nghiệp: Là loại rác thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, thi công của các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp,…
• Rác thải nhựa y tế: Đây cũng là nguồn rác thải nhựa khá lớn hiện nay. Do đặc thù của ngành y tế chính là phải sử dụng rất nhiều đồ dùng 1 lần để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, bảo đảm an toàn trong việc khám chữa bệnh. Các loại rác thải nhựa y tế phải kể đến như: túi nilon, găng tay, bao gói đựng vật tư y tế, dụng cụ đóng gói thuốc, kim tiêm,…

Ngoài ra, rác thải nhựa còn có nguồn gốc từ các khu du lịch, khu vui chơi giải trí, dịch vụ hay các trường học,…

Tác hại rác thải nhựa là gì?

Đối với sức khỏe con người

Rác thải nhựa được xem là một trong những loại rác thải gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người, cụ thể:

• Quá trình phân huỷ của một số loại rác thải nhựa tạo ra nhiều chất có hại cho sức khỏe của con người. Trong đó có chất độc DOP, loại chất gây ra nhiều nguy hiểm cho thai nhi và trẻ nhỏ.

Rác thải nhựa khi phân hủy có thể gây độc hại đến trẻ nhỏ và thai nhi

• Rác thải nhựa chính là nguyên nhân khiến cho nguồn nước và không khí bị ô nhiễm, gây ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài động, thực vật. Từ đó, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người qua đường ăn uống và hít thở. Điều đó có thể gây ra các bệnh như đau bụng, ho, tiêu chảy, sốt, cảm lạnh,… cho những người sống gần môi trường bị ô nhiễm rác thải nhựa.
• Khí sinh ra từ quá trình đốt cháy các loại rác thải nhựa chứa nhiều khí độc hại, gây ảnh hưởng xấu đến đường hô hấp, hệ thần kinh,… của con người

Đối với môi trường và động vật

Không chỉ gây hại cho sức khỏe con người, rác thải nhựa còn gây ra nhiều tác động xấu đến môi trường và các loài động vật. Rác thải nhựa ảnh hưởng đến môi trường và động vật như:

• Làm thay đổi tính chất vật lý, hóa học và sinh học của nguồn nước. Khiến cho đất bị bạc màu, xói mòn, sạt lở và mất các chất dinh dưỡng, gây ảnh hưởng xấu đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng.
• Làm tắc nghẽn các đường dẫn nước, gây lũ lụt và ngập úng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường sinh thái tự nhiên.
• Các loài sinh vật biển ăn phải rác thải nhựa hay bị mắc vào các loại rác này có thể bị nguy hiểm đến tính mạng.

Các biện pháp xử lý rác thải nhựa

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa như hiện nay. Sự ô nhiễm này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sức khỏe của con người, các loài động thực vật và cả nền kinh tế. Vì vậy mà việc thực hiện các biện pháp khắc phục để xử lý vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa hiệu quả là điều hết sức cần thiết. Dưới đây là một số biện pháp hạn chế rác thải nhựa mà các cá nhân, tổ chức nên thực hiện.

Với người sử dụng đồ dùng nhựa

• Phân loại rác thải, không vất chung rác thải nhựa với các loại khác để thuận tiện hơn cho việc tái chế.

Người sử dụng đồ nhựa cần phân loại rác thải cho chuẩn xác

• Thay thế đồ nhựa bằng những sản phẩm được làm bằng thủy tinh, gỗ, sứ,… nếu có thể.
• Hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, thay vào đó hãy sử dụng sản phẩm sinh học có thể phân hủy dễ như túi giấy, ống hút cỏ,…

Với các cơ quan và tổ chức có trách nhiệm liên quan

Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền và nâng cao nhận thức của người dân về trách nhiệm của họ trong việc hạn chế rác thải nhựa. Thông qua việc phân tích các nguy cơ, mối đe dọa và những hậu quả xảy ra trên thực tế của việc ô nhiễm rác thải nhựa để thức tỉnh được người dân, thôi thúc họ thực hiện tốt những biện pháp giúp hạn chế rác thải nhựa.

Đầu tư hệ thống xử lý rác thải nhựa hiện đại hơn để nâng cao được hiệu quả của việc xử lý và tái chế rác thải nhựa.

Bên trên là các thông tin xequetrac.vn chia sẻ cho các bạn về rác thải nhựa là gì? Phân loại, nguồn gốc và tác hại của rác thải nhựa. Hy vọng bài viết giúp các bạn hiểu rõ hơn về loại rác này và có ý thức phân loại chính xác vì một môi trường xanh sạch đẹp.