Rác thải sinh hoạt là gì? Thực trạng & cách xử lý rác thải ở Việt Nam

Rác thải sinh hoạt ngày càng tăng là vấn đề nghiêm trọng hiện nay khi gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Vậy rác thải sinh hoạt là gì? Thực trạng và cách xử lý rác thải ở Việt Nam hiện nay như nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về loại rác thải này qua thông tin trong bài nhé!

Tìm hiểu rác thải sinh hoạt là gì?

Rác thải sinh hoạt là loại chất thải phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của con người trong cuộc sống. Các chất thải này chủ yếu là đến từ khu vực dân cư và địa điểm công cộng. Thành phần chủ yếu của loại chất thải này gồm có thức ăn thừa, bao bì, giấy, chai lọ, đồ gia dụng hỏng, đồ điện tử cũ hỏng,… và các vật phẩm khác trong cuộc sống bị bỏ đi.

Hình ảnh rác thải sinh hoạt có nhiều ở khu đô thị 

Chất thải sinh hoạt thường chứa những thành phần quen thuộc gồm các chất hữu cơ, thủy tinh, nhựa, kim loại và các vật liệu khác. Khả năng phân hủy và tái chế của loại chất thải này còn phải phụ thuộc rất lớn vào thành phần cụ thể của nó. Phần lớn các loại rác thải sinh hoạt đều có thể được xử lý thông qua hoạt động tái chế, phân hủy hữu cơ hoặc đốt để tạo ra năng lượng.

Việc quản lý các loại rác thải sinh hoạt đúng cách chính là một phần quan trọng của bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Nó đòi hỏi chúng ta cần chú trọng đến việc phân loại, tái chế và xử lý chất thải một cách hiệu quả.

Thực trạng rác thải sinh hoạt ở Việt Nam hiện nay

Hiện nay, Việt Nam đang thải ra ngoài môi trường khoảng 60.000 tấn rác sinh hoạt trong một ngày, trong đó có khoảng 60% là rác thải sinh hoạt đô thị. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trên 70% lượng rác này được xử lý bằng phương pháp chôn lấp, chỉ có khoảng dưới 20% là được chôn lấp hợp vệ sinh. 

Lượng rác chôn lấp không hợp vệ sinh đang gây ô nhiễm nghiêm trọng cho môi trường đất, nước và không khí. Vấn đề này ngày càng trở nên đặc biệt nghiêm trọng ở các thành phố lớn. Ngoài ra, trong số 30% lượng rác sinh hoạt được xử lý bằng phương pháp không chôn lấp thì cũng có đến 2/3 được đốt tiêu hủy bằng các lò đốt rác thủ công, gây ra tình trạng khói bụi ô nhiễm không khí.

Tại Hà Nội, lượng rác sinh hoạt đô thị đang phát sinh hàng ngày khoảng 7.000 tấn/ngày. Hiện bãi rác Nam Sơn đã bị quá tải và Hà Nội đã có một số nhà đầu tư đăng ký đầu tư cho khu xử lý rác thải ở Sóc Sơn, Nam Sơn và một số nơi khác. Tuy nhiên, mới chỉ có một Nhà máy đốt rác phát điện của Công ty Thiên Ý (Trung Quốc) chạy thử ở giai đoạn 1. Sau hơn một năm nhà máy này vẫn chưa được nghiệm thu và vận hành chính thức.

Tại Tp.Hồ Chí Minh, mỗi ngày đang phát sinh khoảng 10.000 tấn rác thải sinh hoạt đô thị. Thành phố đã kêu gọi được khá nhiều nhà đầu tư xử lý rác thải tích từ hàng chục năm trước, nhưng chủ yếu là dùng phương pháp chôn lấp. Hiện nay, hầu hết các bãi rác này đều đã sắp quá tải và đang hàng ngày gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng như bãi rác Đa Phước, khu xử lý Tây Bắc thuộc huyện Củ Chi.

Rác thải sinh hoạt ở nước ta ngày càng gia tăng gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người

Ngoài ra, ở các thành phố lớn khác cũng đều đang gặp khó khăn trong vấn đề quản lý và xử lý rác thải. Tại Cần Thơ đã có nhà máy đốt rác phát điện với công suất 400 tấn/ngày, nhưng lại đang gặp vấn đề về khí thải. Lượng khí thải chiếm tới 5% tổng lượng rác xử lý gây nguy cơ chứa các chất gây ung thư như furan và dioxin. 

Tại Hải Phòng, lượng rác phát sinh cũng rơi vào khoảng 700 - 800 tấn/ngày. Một số khu xử lý như khu chôn lấp Tràng Cát, nhà máy phân compost lại hoạt động không hiệu quả. Hiện thành phố đang có kế hoạch kêu gọi thêm các nhà đầu tư xử lý rác theo công nghệ hiện đại hơn.

Tại Đà Nẵng, vấn đề rác thải cũng đã trở nên vô cùng bức xúc trong nhiều năm nay, nhưng vẫn chưa được cải thiện. Bãi rác Khánh Sơn có sức chứa 3 triệu tấn rác cũng đã hết công suất, phải mở rộng nhiều lần nhưng vẫn có nguy cơ quá tải với lượng rác phát sinh lớn như hiện nay, khoảng 1.100 tấn/ngày, tương đương hơn 400.000 tấn/năm.

Khu vực gần bãi rác Khánh Sơn đang bốc mùi hôi thối và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, gây bức xúc nhiều cho người dân. Dự án xử lý rác thải sinh hoạt với công suất 600 tấn/ngày đã được cấp giấy phép đầu tư từ hơn 10 năm trước nhưng cho đến nay vẫn không thấy tiến triển gì ngoài việc xây hàng rào để giữ đất.

Cách xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả hiện nay

Một số phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả được áp dụng tại Việt Nam:

Tái sử dụng lại 

Một cách hiệu quả để giảm được lượng rác thải sinh hoạt, đó là tận dụng lại các sản phẩm cũ thay vì vứt đi. Người dân nên tìm cách để sử dụng lại chai lọ, bình nước, túi nilon, và các vật dụng gia đình khác. Việc này không chỉ giúp các bạn tiết kiệm được ngân sách mua sắm mới mà còn giảm được lượng rác thải sinh hoạt đổ ra ngoài môi trường.

Tái sử dụng lại các chai lọ để trồng cây

Ngoài ra, việc sử dụng các sản phẩm có tuổi thọ cao, tái sử dụng được nhiều lần cũng góp phần làm giảm thiểu lượng rác thải sinh hoạt.

Tái chế rác thải 

Tái chế chính là một phương pháp hiệu quả trong việc xử lý rác thải. Các vật liệu như nhựa, kim loại, giấy và thủy tinh có thể được tái chế thành những sản phẩm mới. 

Để thúc đẩy việc tái chế, chính phủ và các tổ chức liên quan cần phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Đồng thời tạo ra các chính sách khuyến khích và thiết lập quy định rõ ràng về việc phân loại và tái chế rác thải.

Biện pháp chôn lấp rác thải

Chôn lấp rác thải là phương pháp truyền thống và phổ biến có thể xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả. Nó thường được thực hiện bằng cách đổ rác thải vào các hố đất sâu được lót nilon chống thấm và lấp đất lên trên. Phương pháp này đã được áp dụng trong nhiều năm và sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các khu đô thị có mật độ dân số cao.

Phương pháp sinh học

Phương pháp sinh học hiện nay đang được áp dụng tương đối phổ biến trong hoạt động xử lý rác ở các hộ gia đình cho đến các nhà máy. Phương pháp này sử dụng các vi sinh vật, vi khuẩn hoặc enzyme để chuyển hóa rác thải thành các sản phẩm an toàn và có thể tái sử dụng được. Điều này không chỉ giúp giải quyết được hiệu quả vấn đề rác thải mà còn tạo ra các sản phẩm hay nguồn năng lượng hữu ích. 

Phân hủy rác bằng phương pháp sinh học giúp tạo ra nguồn năng lượng hữu cơ cho đất

Xem thêm:

Rác thải nhựa là gì? Nguồn gốc và tác hại của rác thải nhựa

Chất thải rắn là gì? Phân loại và hướng xử lý chất thải rắn hiện nay

Một số cách xử lý rác thải sinh hoạt bằng phương pháp sinh học đang được ứng dụng rộng rãi là:

• Phân hủy sinh học Biodegradation: Sử dụng vi sinh vật, vi khuẩn, nấm hay các enzyme có khả năng phân hủy các loại rác thải thành nước, khí cacbonic và thành phần hữu cơ.
• Phương pháp anaerobic: Tiến hành xử lý rác thải sinh hoạt trong môi trường kỵ khí (không có oxy) để tạo ra khí sinh học (như metan) và năng lượng tái tạo để làm nhiên liệu đốt, điện năng.
• Composting: Tiến hành xử lý rác thải hữu cơ trong môi trường hiếu khí (có oxy) bằng các vi sinh vật để tạo thành phân bón tự nhiên.

• Bioremediation: Sử dụng vi sinh vật để xử lý các thành phần độc hại ở trong rác thải, chất thải như chất dầu, hóa chất và các loại chất gây ô nhiễm thành các dạng ít độc hoặc không còn độc hại nữa.

Đốt rác và phát điện

Đốt rác và phát điện chính là một trong những phương pháp xử lý rác thải sinh hoạt vô cùng hiệu quả hiện nay. Phương pháp này thường hay được áp dụng trong các nhà máy xử lý rác thải hoặc nhà máy điện. Quá trình đốt rác sẽ tạo ra nhiệt năng và được sử dụng để tạo ra điện.

Đầu tiên, rác thải sẽ được thu gom và vận chuyển đến nhà máy xử lý. Tại đây, rác thải sẽ được đưa vào lò đốt, nơi nhiệt năng sẽ được tạo ra từ quá trình đốt cháy.

Nhiệt năng này có thể được sử dụng để đun nước trở thành hơi nước đi qua tuabin và tạo ra điện. Điện năng được sản xuất từ quá trình này có thể được sử dụng để cung cấp cho hệ thống lưới điện hoặc sử dụng trong các hoạt động sản xuất và kinh doanh khác.

Bên trên là những thông tin chúng tôi chia sẻ cho các bạn về rác thải sinh hoạt là gì? Thực trạng & cách xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả. Hy vọng bài viết giúp các bạn hiểu rõ tầm quan trọng của vấn đề này và phân loại rác cho hợp lý để môi trường được xanh - sạch - đẹp.